Cijfers zijn nog niet zo hard als ze misschien lijken… De interpretatie van ‘de werkelijke financiële situatie’ door financials blijkt subjectief. Dat komt naar voren uit haar promotieonderzoek dat dr. Therese de Groot bij TIAS heeft gedaan naar de vraag: welke keuzes maken controllers bij het opstellen van hun financiële rapportages en welke factoren beïnvloeden deze keuzes? ‘De hele setting waarin een controller zich bevindt, blijkt van invloed. Ook blijkt dat de overwegingen die achter de keuze liggen soms interessanter zijn dan de uiteindelijke keuze zelf,’ aldus De Groot.
Bij de totstandkoming van cijfers moeten er vaak keuzes worden gemaakt waarin een subjectief element zit, bijvoorbeeld met betrekking tot waardering van posten (zoals voorraden) en mogelijke risico’s (zoals claims). De Groot weet dit omdat ze zelf vanuit verschillende rollen te maken heeft gehad met jaarrekeningen of financiële verslagen: ze heeft ze zelf opgesteld maar heb ook heeft ze controllers geadviseerd met betrekking tot verslaggevingskeuzes.
Geen resultaatsturing
De Groot benadrukt dat het onderzoek zich niet heeft gericht op earningsmanagement – resultaatsturing in het Nederlands. Daarbij gaat het over winststuring, dat zijn acties die de intentie hebben de uitkomst te sturen in een bepaalde richting. Het promotie onderzoek van De Groot is breder en richt zich op de vraag hoe het keuzeproces van de controllers bij het maken van financiële rapportages verloopt in de praktijk.
De Groot heeft de financiële rapportages van achttien business units doorgenomen en zij heeft interviews gehouden met de controllers van deze business units. Dat leverde 98 accountingkeuzes op die zij verder geanalyseerd heeft. Daarbij keek De Groot naar de totstandkoming van deze keuzes en welke factoren daarbij een rol speelden. Ook zijn nog interviews met medewerkers van corporate staf gehouden en hebben er twee groepsessies plaatsgevonden.
Overwegingen achter keuzes
Juist de overwegingen die achter de keuzes liggen (‘niks doen’ of ‘een aanpassing doen’) soms interessanter zijn dan de uiteindelijke keuzes.
Een controller kan namelijk signaleren dat de externe omstandigheden zijn veranderd en overwegen of er nu een nieuwe of gewijzigde voorziening nodig is.
Als dan uiteindelijk besloten wordt dat het (nog) niet noodzakelijk is om iets te veranderen, dan wordt er dus geen aanpassing gedaan. Die afweging zie je niet terug in de uiteindelijke cijfers.
Aan de andere kant worden soms keuzes gemaakt op basis van routine of gewoonte. De controller realiseert zich niet altijd dat ook andere keuzes mogelijk zijn. Tenslotte kan de inschatting van waardering van balansposten erg verschillen per persoon, afhankelijk van zijn/haar referentiekader. De Groot: ‘In één van de hoofdstukken komen drie financials aan het woord die ieder vanuit hun eigen positie (business controller, divisie controller en corporate staf) een bepaalde balanspost beoordeeld hebben. Alle drie schatten ze de waarde van deze post verschillend in, zijn ze ervan overtuigd dat hun inschatting het beste is en vermoeden ze dat degene die een andere inschatting heeft het resultaat naar een bepaalde richting wil sturen. Zo zie je maar dat er heel persoonlijke keuzes ten grondslag liggen aan de resultaten.’
Nieuwe vormen van verslaggeving
Het huidige financial accountingonderzoek focust erg op het eindresultaat, de cijfers die uiteindelijk gepresenteerd worden in de jaarrekening. De Groot: ‘We lijken in een soort trechter te zitten waarbij we de accountingregels aanscherpen of gedetailleerder maken om ‘de werkelijke situatie’ nog beter weer te geven. Aandacht voor de zachte kant van de verslaggeving – de wereld achter de cijfers, de context waarin ze tot stand komen en de overwegingen die gemaakt worden bij het opstellen ervan – leert ons misschien out of the box te denken en met hele nieuwe vormen van verslaggeving te komen.’
Meer informatie
Titel proefschrift: Accounting Choices of Controllers. An insight into controller deliberations
Promotores: prof. dr. A.C.N. van de Ven RA, prof. dr. ir. M.H. Corbey
CentER Dissertation Series, No. 446, Tilburg University
ISBN 978 90 5668 447 1.
Geen resultaatsturing
De Groot benadrukt dat het onderzoek zich niet heeft gericht op earningsmanagement – resultaatsturing in het Nederlands. Daarbij gaat het over winststuring, dat zijn acties die de intentie hebben de uitkomst te sturen in een bepaalde richting. Het promotie onderzoek van De Groot is breder en richt zich op de vraag hoe het keuzeproces van de controllers bij het maken van financiële rapportages verloopt in de praktijk.
De Groot heeft de financiële rapportages van achttien business units doorgenomen en zij heeft interviews gehouden met de controllers van deze business units. Dat leverde 98 accountingkeuzes op die zij verder geanalyseerd heeft. Daarbij keek De Groot naar de totstandkoming van deze keuzes en welke factoren daarbij een rol speelden. Ook zijn nog interviews met medewerkers van corporate staf gehouden en hebben er twee groepsessies plaatsgevonden.
Overwegingen achter keuzes
Juist de overwegingen die achter de keuzes liggen (‘niks doen’ of ‘een aanpassing doen’) soms interessanter zijn dan de uiteindelijke keuzes.
Een controller kan namelijk signaleren dat de externe omstandigheden zijn veranderd en overwegen of er nu een nieuwe of gewijzigde voorziening nodig is.
Als dan uiteindelijk besloten wordt dat het (nog) niet noodzakelijk is om iets te veranderen, dan wordt er dus geen aanpassing gedaan. Die afweging zie je niet terug in de uiteindelijke cijfers.
Aan de andere kant worden soms keuzes gemaakt op basis van routine of gewoonte. De controller realiseert zich niet altijd dat ook andere keuzes mogelijk zijn. Tenslotte kan de inschatting van waardering van balansposten erg verschillen per persoon, afhankelijk van zijn/haar referentiekader. De Groot: ‘In één van de hoofdstukken komen drie financials aan het woord die ieder vanuit hun eigen positie (business controller, divisie controller en corporate staf) een bepaalde balanspost beoordeeld hebben. Alle drie schatten ze de waarde van deze post verschillend in, zijn ze ervan overtuigd dat hun inschatting het beste is en vermoeden ze dat degene die een andere inschatting heeft het resultaat naar een bepaalde richting wil sturen. Zo zie je maar dat er heel persoonlijke keuzes ten grondslag liggen aan de resultaten.’
Nieuwe vormen van verslaggeving
Het huidige financial accountingonderzoek focust erg op het eindresultaat, de cijfers die uiteindelijk gepresenteerd worden in de jaarrekening. De Groot: ‘We lijken in een soort trechter te zitten waarbij we de accountingregels aanscherpen of gedetailleerder maken om ‘de werkelijke situatie’ nog beter weer te geven. Aandacht voor de zachte kant van de verslaggeving – de wereld achter de cijfers, de context waarin ze tot stand komen en de overwegingen die gemaakt worden bij het opstellen ervan – leert ons misschien out of the box te denken en met hele nieuwe vormen van verslaggeving te komen.’
Meer informatie
Titel proefschrift: Accounting Choices of Controllers. An insight into controller deliberations
Promotores: prof. dr. A.C.N. van de Ven RA, prof. dr. ir. M.H. Corbey
CentER Dissertation Series, No. 446, Tilburg University
ISBN 978 90 5668 447 1.
RSS-feed